گل مژه

گل مژه، یک توده (کیست) کوچک و دردناک است که در درون یا بیرون پلک ایجاد می شود.

از آنجایی که گل مژه معمولا به علت عفونت باکتریایی ایجاد می شود، گاهی گل مژه را کیست عفونیپلک می نامند.

نام پزشکی گل مژه، هوردئولوم (hordeolum) می باشد.

گل مژه ها اغلب یک چشم را درگير مي كند، اما گاهی این احتمال نیز وجود دارد که گل مژه در هر دو چشم ایجاد شود، یا در یک چشم، بیش از یک گل مژه به وجود آید.

در این مقاله موارد زیر مورد بررسی قرار می گیرند:

• علائم گل مژه
• انواع گل مژه
• دلایل ایجاد گل مژه
• درمان گل مژه
• چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود
• عوارض گل مژه

علايم گل مژه

علايم اصلی گل مژه عبارتند از:

• یک توده زرد دردناک درون یا روی پلک
• قرمزی چشم یا پلک
• در بعضی موارد اشك ريزش

گل مژه ها اغلب بدون درمان خاصی بهبود پیدا می کنند، بویژه پس از اینکه گل مژه سر باز کرده و چرک درون آن تخلیه شد.

سعی نکنید گل مژه را خودتان تخلیه کنید. اگر گل مژه دردناک است و پلک ها شدیدا متورم شده اند، حتما به پزشک مراجعه نمایید.

انواع گل مژه

به طور کلی دو نوع گل مژه وجود دارد:

• گل مژه خارجی (هوردئولوم خارجی) - یک توده متورم در لبه پلک که ممکن است به یک نقطه چرکی تبدیل شود و نسبت به لمس يا هرگونه تماس، حساس و دردناک است.
• گل مژه داخلی (هوردئولوم داخلی) - یک توده متورم درون پلک که اغلب حساسیت آن نسبت به تماس و لمس، کمتر از گل مژه خارجی است.

دلایل ایجاد گل مژه

عموما گل مژه ها بر اثر عفونت استافیلوکوکی ایجاد می شود. باکتری استافیلوکوک معمولا بدون ایجاد هیچگونه مشکلی بر روی پوست زندگی می کند.

گل مژه های خارجی

گل مژه ای که در قسمت خارجی پلک ایجاد می شود می تواند بر اثر یکی از عفونت های زیر باشد:

• فولیکول مژه –فوليكول هاي مژه منافذ ریزی در پوست هستند که مژه ها از آن جا می رويند.
• غده سباسه (Zeis) –این غده به فولیکول مژه متصل است و ماده ای چرب به نام سبوم را تولید می کند؛ که سبوم، با رساندن چربی کافی به مژه ها، از خشک شدن آنها جلوگیری می کند.
• غده آپوکراین (Moll) –این غده عرقی به درون فولیکول مژه تخليه شده و از خشک شدن چشم ها جلوگیری می کند.

گل مژه های داخلی

گل مژه های داخلی زمانی ایجاد می شوند که غدد میبومین عفونی شده باشند. این غدد بر روی پلک ها قرار دارند و یک مایع چرب تولید می کنند که بخشی از اشک چشم را تشکیل می دهند.

اگر مسيرغدد میبومین مسدود شود، ممکن است یک کیست ایجاد شود که پس از مدتی می تواند عفونی شود.

بلفاریت (تورم پلک)

گاهی عفونت فولیکول پلک می تواند یکی از عوارض بلفاریت (تورم پلک) باشد. علائم بلفاریت عبارتند از:

• پلک های ملتهب، قرمز و متورم
• سوزش یا درد چشم
• شوره مژه
• خارش پلک ها

بلفاریت می تواند یکی از عوارض روزآسه (یک بیماری پوستی که عموما بر پوست صورت تاثیر می گذارد) باشد.

درمان گل مژه

اکثر گل مژه ها بدون درمان خاصی در طول 1 تا 3 هفته بهبود پیدا می کنند. با این حال، روش های درمانی زیر، مي توانند در کاهش علائم موثر باشند.

کمپرس گرم

برای کمپرس گرم، می توان یک پارچه نازك را با آب داغ خيس كرده، سپس آب آن را بگيريد و پارچه مرطوب و گرم را بر روی چشم مبتلا به گل مژه قرار دهید.

توجه داشته باشید که از آب بسیار داغ، مخصوصا برای کودکان استفاده نکنید.

شما باید:

• کمپرس گرم را به مدت 5 تا 10 دقیقه بر روی چشم مورد نظر قرار دهید.
• ناحیه مذکور را به آرامی ماساژ دهید.
• این موارد را سه تا چهار بار در روز تکرار کنید تا گل مژه از بین برود یا چرک آن تخلیه شود.

گرمای ناشي از کمپرس گرم باعث می شود تا هر نوع چرکی تخلیه شود. پس از آن، علائم گل مژه باید سریعا بهبود یابند.

همچنین باید اطراف چشم را تمیز و عاری از ترشحاتنگه دارید.

استفاده مرتب و روزانه کمپرس گرم می تواند از تشکیل دوباره گل مژه در نقطه اولیه جلوگیری کند.

داروی مسکن

اگر گل مژه دردناک است، استفاده از مسکن هایی مانند پاراستامول یا ایبوبروفن می تواند درد شما را کاهش دهد.

توجه داشته باشید همیشه دستورالعمل نوشته شده در بروشور دارو را بخوانید تا مطمئن شوید دارو برای بیماری فعلی شما ضرر ندارد و همواره دوز مناسب را به کار ببرید.

دیگر بیماری های چشمی

چنانچه بیماری های دیگری هم دارید که موجب بدتر شدن گل مژه می شود ممکن است پزشک داروی جداگانه ای برای آن بیماری نیز تجویز کند و یا اینکه شیوه درمان متفاوتی را برای بیماری فعلی شما توصیه نماید.

به عنوان مثال اگر دچار این بیماری ها هستید:

• کونژکتوییت (التهاب ملتحمه)–ممکن است یک دوره کوتاه مدت مصرف پماد آنتی بیوتیک تجویز شود.
• بلفاریت –ممکن است پزشک از شما بخواهد بهداشت چشم را بیشتر رعایت کنید و بدین منظور استفاده از پنبه برای تمیز کردن و شستشوی لبه پلک را توصیه نماید.

برای درمان گل مژه معمولا آنتی بیوتیک تجویز نمی شود؛ چرا که اثربخشی آنها ثابت نشده است. گل مژه معمولا به خودی خود بهبود می یابد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود؟

چنانچه موارد ذکر شده در بالا را انجام داده اید، اما گل مژه بهبود نیافته است، باید به پزشک مراجعه کنید.

توجه داشته باشید به هیچ وجه مژه را جدا نکنید و یا خودتان سعی نکنید گل مژه را تخلیه نمایید.

ارجاع

چنانچه کیست میبومین (کیست در قسمت داخلی پلک) داشته باشید و این کیست بزرگ یا دردناک باشد، احتمال دارد پزشک شما را به یک متخصص چشم ارجاع دهد.

متخصص چشم ممکن است کیست را برش کوچکی بدهد تا ترشحات چرک را خارج سازد.

عوارض گل مژه

عوارض گل مژه ناشايع هستند و معمولا به ندرت خطرناك می باشد.

کیست های میبومین

کیست های میبومین (شالازیون) معمولا تا زمانی که عفونی نشوند، بدون درد هستند. چنانچه دردناک بودند، احتمالا لازم است آنتی بیوتیک (به صورت پماد) مصرف کنید.

استفاده از کمپرس آب گرم (همانگونه که پیش از این نیز گفته شد) می تواند به از بین رفتن این کیست ها کمک کند. البته بسیاری از این کیست ها معمولا به خودی خود بهبود می یابند.

به ندرت اتفاق می افتد که این کیست ها خودبخود برطرف نشوند. در این صورت پزشک به کمک جراحی همراه با بی حسی موضعی آن را تخلیه می کند.

سلولیت های پره سپتال

چنانچه عفونت به بافت های اطراف چشم گسترش یافت، ممکن است سلولیت های پره سپتال به وجود آيد.

سلولیت های پره سپتال، نوعی عفونت در لایه های پوست اطراف چشم است که موجب می شود پلک ها قرمز و دچار خارش شوند و معمولا با مصرف آنتی بیوتیک بهبود می یابد