ترميم پارگي و جداشدگي شبكيه
چهار شنبه 25 اسفند 1395
بازدید: 113647
جداشدگی شبکیه چیست؟
جداشدگی شبکیه زمانی اتفاق می افتد که شبکیه از محل قرارگیری طبيعي خود جدا شده و یا کشیدگی در آن رخ می دهد. در صورتی که این مشکل به سرعت درمان نشود ممکن است منجر به از دست رفتن دایمی بینایی گردد. در مواقعی که بخش کوچک یا بزرگی از شبکیه پاره شده است، چنانچه برای درمان فوری آن اقدامی صورت نگیرد، پارگی شبکیه و آسیب های شبکیه می تواند به جداشدگی شبکیه بينجامد.
زمانی که جداشدگی شبکیه رخ می دهد، در واقع شبکیه از دیواره خلفی چشم جدا شده و دیگر هیچ اتصالی با لایه تکی سلولها که به عنوان "اپیتلیوم رنگدانه شبکیه" شناخته می شوند، ندارد. این سلولها برای بقای شبکیه جداشده بسیار حیاتی هستند و چنانچه درمان فوری انجام نگیرد، این سلولها تحليل می روند و توانایی عملکردي خود را از دست خواهند داد.
مرکز شبکیه که "ماکولا" (macula) نامیده می شود، تنها بخشی است که چشم را قادر می سازد تا تصاویر را دقیق و با جزییات ببیند. برای مطالعه و تشخیص چهره ها، ماکولا باید سالم باشد؛ و جداشدگی شبکیه چنانچه فورا درمان نشود، تا حدی پیش می رود که بر ماکولا تاثیر می گذارد؛ و زمانی که ماکولا آسیب ببیند، ممکن است دید مرکزی چشم از بین برود.
چه کسانی بیشترین احتمال ابتلا به جداشدگی شبکیه را دارند؟
جداشدگی شبکیه در هر سنی می تواند رخ دهد، با این حال معمولا در افراد بالای 40 سال رایج تر است. برخی شرایط نیز می تواند احتمال ابتلا به این آسیب را افزایش دهد که عبارتند از:
- نزدیک بینی شدید (myopia)
- سابقه جداشدگی شبکیه در چشم دیگر فرد
- سابقه جداشدگی شبکیه در ديگر اعضای خانواده
- سابقه جراحی آب مروارید
- ابتلا به بیماری ها یا دیگر اختلالات چشمی مانند يووئيت )التهاب عنبيه، جسم مژگاني و مشيميه(، نزدیک بینیشديد و یا تحليل شبكه اي شكل قسمت هاي جانبي شبكيه (دژنراسيون لاتيس)(lattice degeneration)
- داشتن سابقه آسیب های چشمی
علایم جداشدگی شبکیه:
مشاهده لکه های ریزی مثل مگس و زیاد شدن ناگهانی آنها در مقابل چشم و اطراف میدان دید، و مشاهده نورهای ضعیفی در چشم (شبیه فلش زدن موقع عکاسی) از علایم این آسیب هستند. در هر دو حالت فرد احساس می کند تصاویر را از پشت یک تار عنکبوت مشاهده می کند. علامت دیگری که در موقعیت های پیشرفته تر این بیماری رخ می دهد، این است که فرد احساس می کند جلوی بخشی از چشم یا جلوی کل میدان دید او یک پرده تیره قرار دارد.
در واقع باید بدانید جداشدگی شبکیه یک اورژانس چشم پزشكي است و چنانچه فرد هر یک از علایم گفته شده در بالا را تجربه کرد باید فورا توسط یک متخصص شبکیه ویزیت شود.
دیدن لکه ها دربرابر چشم چگونه افزایش می یابند و اگر من چنین تجربه ای داشتم،آیا بدین معنی است که جداشدگی شبکیه رخدادهاست؟
معمولا در افرادی که در سنین بین 40 تا 70 سال قرار دارند، مايع ژله اي واقع در مرکز چشم (زجاجیه يا ويتره) (vitreous)از دیواره خلفی چشم جدا می شود و این مساله به دلیل جداشدگی خلفی ویتره یا همان PVD رخ می دهد. این رخداد بر اثر افزایش سن روی می دهد و غالبا موجب می شود فرد لکه های ریزی در برابر چشم خود مشاهده کند. در PVD، فرد نقطه، لکه یا خطوط درهمی را مشاهده می کند که به سمت چشم او می آیند. دلیل مشاهده نور یا فلش در مقابل چشم این است که ویتره روي شبکیه کشیدگيايجاد مي كند. این اتفاق موجب پارگی رگهای خونی در شبکیه و خونریزی ویتره می گردد. زمانی که در اثر این اتفاق مقدار بسیار کمی خون در چشم ایجاد شود، فرد تعداد زیادی نقطه یا لکه را مشاهده می کند و از این تجربه تحت عنوان "بارش لکه ها یا نقطه ها" نام می برد. چنانچه مقدار خونریزی در چشم بیشتر باشد، فرد حباب های بزرگ و تیره ای در جلوی چشم خود می بیند و یا اینکه میزان دید وی در سرتاسر چشم کاهش می یابد.
اگر ویتره به شبکیه چسبيده بماند و یا شبکیه در نقاط خاصي ضعیف باشد، ممکن است پارگی شبکیه رخ دهد؛ چرا که ویتره تلاش می کند از شبکیه جدا شود. تشخیص و درمان پارگی شبکیه در زیر شرح داده می شوند. خوشبختانه درصد زیادی از موارد جداشدگی خلفی ویتره (PVD) منجر به پارگی شبکیه نمی گردد. در برخی موارد، ممکن است PVDبدون هیچ علایمی رخ دهد؛ و در برخی دیگر ممکن است فرد تمام علایم آن را تجربه کند بدون آنكه پارگی شبکیه یا آسیب های شبکیه اتفاق افتاده باشد.
افزایش لکه ها یا خالها در برابر چشم لزوما به معنای جداشدگی شبکیه نمی باشد، با این حال به محض اینکه هر یک از علایم ذکر شده در بالا را تجربه کردید، باید سریعا به پزشک متخصص شبکیه مراجعه کنید.
PVD چگونه درمان می شود؟
در بسیاری موارد، PVD (جداشدگی خلفی ویتره) نیازی به درمان ندارد. گرچه مشاهده لکه ها و نقطه ها گاهی واقعا مزاحم دید فرد می شوند، با این حال معمولا پس از چندین هفته یا چند ماه از بین می روند. اما چنانچه واقعا زندگی روزمره فرد را مختل کند، می توان به کمک عمل ویترکتومی، آنها را برطرف نموده و مشكل را برطرف نمود.
پارگی شبکیه و آسیب های شبکیه چگونه اند؟
پارگی و آسیب های شبکیه به کمک معاينه كامل چشم قابل تشخیص می باشند. پس از اینکه فشار چشم و میزان بینایی اندازه گیری شد، پرستار قطره خاصی در چشم می اندازد تا مردمک گشاد شده و چشم برای معاینات بعدی آماده گردد.
پزشک متخصص شبکیه در ابتدای کار به کمک عدسي با بزرگ نمایی زياد، سلامتی هر دو چشم را بررسی می کند. پس از آن به کمک ابزار خاصی، به آرامی اطراف سطح بیرونی چشم را فشار می دهد تا از پارگی شبکیه یا آسیب های احتمالی دیگر مطلع شود. چنانچه شبکیه شفاف نبود، پزشک از شما میخواهد عکس سونوگرافي چشم بگیرید. شفاف نبودن شبکیه یکی از مواردی است که در اثر خونریزی به دلیل PVD رخ می دهد. این حالت حتی بیش از آنکه یک PVD بدون خونریزی باشد، احتمال دارد یک آسیب شبکیه ای باشد.
پس از اتمام معاينه چشم -به دلیل قطره ای که برای گشاد شدن مردمک استفاده شده است- دید فرد تا چندین ساعت تار خواهد بود.
درمان:
تمام آسیب های شبکیه نیاز به درمان ندارند. بعضی افراد حفره های بسیار ریزی در شبکیه چشم خود دارند که دید آنها را تحت تاثیر قرار نمی دهد و از اینرو هرگز علایم مرتبط با این نوع آسیب ها را تجربه نمی کنند. با این حال چنانچه آسيب شبكيه همراه با علايم جديدي بود و يا اينكه فرد ديگر عوامل خطر مربوط به جداشدگي شبكيه را داشت، یکی از دو روش درمانی زیر توسط پزشک انتخاب می گردد:
- انعقاد به کمک لیزر (Laser photocoagulation)
در اطراف نقاط آسیب درمان انجام مي شود تا به كمك ليزر نقاط جداشدگي به هم چسبانده شود و اجازه تجمع مایع زیر شبکیه داده نشود.
- چسباندن شبکیه به کمک انجماد (کرایوپکسی) (Cryopexy)
در این روش به کمک منجمد کردن اطراف نقاط آسیب، نقاط جداشدگي شبکیه به لايه زيرين چسبانده می شود.
این روش در شرایطی به کار برده می شود که میزان خونریزی بسیار زیاد باشد و به کمک لیزر به طور موثری نتوان به شبکیه دسترسی پیدا کرد.
در صورتی که آسیب های شبکیه فورا تشخیص داده شوند، هر دو روش بسیار موفقیت آمیز خواهند بود و از جداشدگی شبکیه در آينده جلوگیری خواهند کرد. این دو روش در تمام مراکز تخصصی درمان آسیب های شبکیه قابل اجرا خواهند بود.
متاسفانه باید گفت برخی از پارگی های شبکیه، بدون بروز هیچگونه علایمی به سرعت منجر به جداشدگی شبکیه می شوند؛ و زمانی که چنین اتفاقی رخ دهد، متخصص شبکیه توصيه به انجام درمان جراحي مي كند.