ترميم عوارض ناشي از ديابت بروي شبكيه
چهار شنبه 25 اسفند 1395
بازدید: 90837
رتینوپاتی دیابتی (Diabetic retinopathy)
رتینوپاتی دیابتی (Diabetic retinopathy) یکی از عوارض دیابت می باشد. در این بیماری که به دلیل سطح بالای قند خون به وجود می آید، بخش خلفی چشم (شبکیه) آسیب می بیند. چنانچه این بیماری به موقع تشخیص داده نشود یا درمان نگردد، می تواند منجر به نابینایی شود.
با این حال معمولا سال های زیادی طول می کشد تا رتینوپاتی دیابتی تا حدی پیشرفت کند که تهدیدی برای بینایی فرد ایجاد نماید.
برای به حداقل رساندن خطر این عارضه، مبتلایان به دیابت بایستی همواره موارد زیر را تحت نظر داشته باشند:
- مطمئن باشید سطح قند خون، فشار خون و کلسترول شما همیشه تحت کنترل است.
- نوبت های غربالگری جهت مشکلات چشمی دیابت که توسط پزشک متخصص برای شما تعیین شده است را در نظر داشته باشید؛ معاینه غربالگری سالیانه (annual screening) برای تمامی افراد مبتلا به دیابت بالای 12 سال توصیه می شود تا مشکلات مرتبط به دیابت در شبکیه در مراحل ابتدایی تشخیص داده شده و درمان گردند.
دیابت چگونه بر بینایی فرد اثر می گذارد؟
شبکیه لایه سلولی حساس به نور واقع در بخش خلفی چشم می باشد که نور را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند. سیگنال ها به مغز ارسال می گردند و مغز آنها را تبدیل به تصاویری می کند تا قابل تشخیص و دیدن شوند.
شبکیه به طور مداوم نیاز به تامین خون دارد که از طریق شبکه ای از رگ های خونی کوچک آن را دریافت می نماید. چنانچه در طول زمان همواره سطح قند خون بالا باشد، این رگ های خونی کوچک در سه مرحله آسیب می بینند که عبارتند از:
- تورم های کوچکی در رگ های خونی ایجاد می شوند که ممکن است منجر به اندکی خونریزی گردد. البته این مساله معمولا بینایی فرد را تحت تاثیر قرار نمی دهد. این مرحله تحت عنوان رتینوپاتی زمینه ای (background retinopathy) شناخته می شود.
- در مرحله بعد، تغییرات شدید تر و گسترده تری رگ های خونی را تحت تاثیر قرار می دهد و خونریزی شدیدتری در درون چشم اتفاق می افتد. این مرحله تحت عنوان رتینوپاتی پیش تکثیری (pre-proliferate retinopathy) شناخته می شود.
- تعداد بافت زخمی و رگ های خونی که ضعیف هستند و به راحتی دچار خونریزی می شوند، در شبکیه افزایش می یابند. این مرحله که رتینوپاتی تکثیری (proliferate retinopathy) نامیده می شود، می تواند در برخی موارد منجر به از دست رفتن بینایی گردد.
لازم به ذکر است چنانچه فرد در سنین پایین تر به مشکلی در بینایی دچار شود، با تغییر سبک زندگی و درمان، می توان از پیشرفت این بیماری جلوگیری نمود.
آیا من در معرض ابتلا به رتینوپاتی دیابتی قرار دارم؟
هر فرد مبتلا به دیابت نوع یک یا نوع دو، به طور بالقوه مستعد ابتلا به رتینوپاتی دیابتی می باشد.
چنانچه هر یک از شرایط زیر را داشته باشید، احتمال ابتلای شما به این عارضه بسیار بیشتر از سایرین خواهد بود:
- مدت زمان طولانی به دیابت مبتلا باشید.
- سطح قند خون (گلوکز خون) شما برای مدت زمان طولانی بالا بوده و تحت کنترل نباشد.
- مبتلا به فشار خون بالا باشید.
- کلسترول بالا داشته باشید.
- در دوران بارداری باشید.
سعی کنید همواره قند خون، فشار خون و سطح کلسترول خود را تحت کنترل داشته باشید. به این ترتیب می توانید احتمال پیشرفت رتینوپاتی دیابتی خود را کاهش دهید.
علایم رتینوپاتی دیابتی
از آنجا که این عارضه در مراحل اولیه علایم چندانی بروز نمی دهد، تا وقتی که پیشرفت نکرده، بدون معاینه قابل شناسایی نیست.
با این حال علایم اولیه بروز رتینوپاتی دیابتی، از طریق بررسی نتایج عکسبرداری مربوط به معاینه غربالگری برای مشکلات چشمی دیابت توسط پزشک قابل تشخیص است.
چنانچه هر یک از علایم زیر را تجربه کردید، سریعا با پزشک خود یا اورژانس مرکز ما تماس بگیرید:
- کاهش تدریجی بینایی
- از دست رفتن ناگهانی بینایی
- دیدن لکه های متحرک در مقابل چشم
- دید مبهم و تار
- احساس درد یا وجود قرمزی در چشم
این علایم لزوما به معنای ابتلا به رتینوپاتی دیابتی نمی باشند، اما باید جدی گرفته شوند. به محض اینکه هر یک از این علایم را تجربه کردید، سریعا به چشم پزشک مرکز مراجعه نمایید. منتظر نمانید تا نوبت بعدی غربالگری تان فرا برسد.
غربالگری مشکلات چشمی دیابت (Diabetic eye screening)
تمامی افراد مبتلا به دیابت بالای 12 سال بایستی سالانه یکبار برای انجام تست غربالگری مشکلات چشمی دیابتی به یک مرکز تخصصی چشم پزشکی مراجعه نمایند.
چرا انجام این تست غربالگری ضروری است؟ زیرا:
- رتینوپاتی دیابتی در مراحل اولیه خود هیچ علایمی بروز نمی دهد.
- چنانچه تشخیص داده نشود و برای درمان آن اقدامی صورت نگیرد، می تواند منجر به نابینایی دایمی گردد.
- تست های غربالگری می توانند مشکلات این عارضه را – پیش از آنکه بر بینایی شما اثر مخرب بگذارند- تشخیص دهند.
- چنانچه علایم در سنین پایین بروز کرده باشند، درمان می تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و میزان از دست رفتن بینایی را به حداقل برساند.
تست غربالگری شامل معاینه قسمت های پشت چشمی و عکسبرداری از آن است. با توجه به وضعیت چشم شما و نتیجه این تست، یکی از موارد زیر توسط پزشک توصیه می گردد:
- از شما بخواهد سالانه یکبار برای معاینه و انجام تست غربالگری مراجعه نمایید.
- آزمایشات بیشتری را برای شما درخواست کند.
- در مورد روش های درمانی لازم برای شما با سایر همکاران متخصص مشورت و هماهنگی نماید.
احتمال ابتلا به رتینوپاتی دیابتی خود را کاهش دهید.
شما می توانید با انجام کارهایی که در زیر آمده اند از احتمال پیشرفت رتینوپاتی دیابتی خود بکاهید. این موارد عبارتند از:
- سطح قند خون، فشار خون و کلسترول خون خود را همواره تحت کنترل داشته باشید.
- داروهای تجویز شده برای کنترل دیابت را به طور منظم و طبق تجویز پزشک تان مصرف کنید.
- در همه نوبت های تست غربالگری خود حاضر شوید و آن را انجام دهید.
- چنانچه هر نوع تغییری در بینایی خود احساس کردید، به توصیه های پزشکی که به شما گفته شده است فورا عمل کنید؛ و سریعا به چشم پزشک خود یا بخش اورژانس چشم این مرکز مراجعه نمایید.
- وزن خود را در محدوده مناسب – به تناسب قد، سن و جنس خود- نگه دارید؛ غذای سالم مصرف نمایید؛ رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید؛ به طور منظم ورزش کنید؛ سیگار را ترک کنید؛
روش های درمانی برای رتینوپاتی دیابتی
تنها زمانی لازم است برای درمان رتینوپاتی دیابتی اقدام نمایید که در نتایج عکسبرداری تست غربالگری علایم آن دیده شده باشند و مشکلی جدی را نشان داده باشند؛ چنین وضعیتی بدان معناست که بینایی شما در خطر است.
چنانچه وضعیت چشم شما به این مرحله نرسیده، کافی است به توصیه های ذکر شده در سطر های بالا عمل کنید تا دیابت خود را تحت کنترل بگیرید و از پیشرفت رتینوپاتی دیابتی پیشگیری نمایید.
درمان های اصلی برای رتینوپاتی دیابتی پیشرفته شامل روش های زیر می باشد:
ليزردرماني از نشت عروق خوني جلوگيري مي كند و تورم شبكيه را كاهش مي دهد. ليزردرماني از طريق جمع كردن رگهاي خوني، از رشد دوباره آنها جلوگيري مي كند. گاهي اوقات درمانهاي ديگري نيز ممكن است لازم باشد.
داروهاي ضد نورگزايي (Anti VEGF) نوعي از اين قبيل مي باشند كه با كاهش تورم ماكولا باعث بهبود بينايي مي شوند. اين داروها در چشم تزريق مي شوند. داروهاي استروئيدي گزينه ديگري براي كاهش تورم ماكولا هستند. اين داروها نيز درون چشم تزريق مي شود. دفعات نوبت تزريق دارو را چشم پزشك به شما توصيه خواهد كرد.
- جراحي ويتركتومي (برداشتن بافت های اضافي یا خونریزی درون چشم به کمک عمل جراحی)
اگر بيمار PDR پيشرفته داشته باشد، چشم پزشك ممكن است جراحي ويتركتومي را توصيه كند. جراح با خارج ساختن ويتره (زجاجيه) و خون كمك مي كند تا پرتوهاي نور مجددا به درستي روي پرده شبكيه تابانده شوند. بافت فيبرووسكولار (بافتهاي اضافي ايجاد شده روي شبكيه) نيز ممكن است از روي شبكيه برداشته شوند.