غربالگری مشکلات چشم در دیابت، بخشی کلیدی از مراقبت های مربوط به دیابت می باشد. افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر رتینوپاتی ديابتي (آسیب شبکیه ناشي از دیابت) قرار دارند. رتينوپاتي دیابتي، بیماری است که اگر به موقع درمان نشود، می تواند منجر به نابینایی شود.
رتینوپاتیدیابتي یکی از رایج ترین علل از دست دادن بینایی در بین افرادِ در سن کار می باشد.
این بیماری زمانی اتفاق می افتد که دیابت بر رگهای خونی كوچك تاثیر گذاشته و به شبکیه چشم آسیب رسانده است. زمانی که رگ های خونی در بخش مرکزی شبکیه (ماکولا) آسیب دیده اند، آن را ماکولوپاتی ديابتي (آسیبِ ماکولا در اثر ديابت) می نامند.
باید این نکته را مد نظر داشت که افراد دارای دیابت باید هر دو سال یکبار، برای آزمایش چشم بطور مرتب به اپتومتریست خود مراجعه نمایند. غربالگری مشکلات چشم در دیابت، به طور خاص برای رتینوپاتی ديابتي تعریف شده است و برای سایر مشکلات چشمی مورد استفاده قرار نمی گیرد.
این مقاله شامل موارد زیر است:
- چرا غربالگری مشکلات چشم مورد نیاز است؟
- چه زمانی غربالگری مشکلات چشم مورد نیاز است؟
- غربالگری مشکلات چشم در زمان بارداری
- فرآیند غربالگری چگونه است؟
- نتایج
- غربالگری خصوصی
چرا غربالگری مشکلات چشم مورد نیاز است؟
غربالگری، روشی برای تشخیص بیماری در مراحل اولیه و قبل از آنکه شما متوجه تغییراتی در بینایی خود شوید، مي باشد. رتینوپاتی ديابتي اغلب در مراحل اولیه، علائم قابل توجهی ندارد.
اگر رتینوپاتی سریع تشخیص داده شود، درمان به موقع می تواند از بدتر شدن آن جلوگیری کند. در غیر اینصورت، علائم بیماری با گذشت زمان، ظاهر شده و درمان آن می تواند بسیار مشکل شود. به همین دلیل در این مطلبتلاش شده است برنامه غربالگری مشکلات چشم در دیابت را معرفی نماییم.
توصیه می شود هر فرد 12 سال به بالا مبتلا به دیابت، حداقل سالی یک بار تست غربالگری را انجام دهد. رتینوپاتی ديابتي در کودکان ديابتي زیر 12 سال، بسیار نادر است.
این تست حدود نیم ساعت طول می کشد و متخصص چشم یا اپتومتریست، ته چشم را مورد آزمایش قرار داده و از شبکیه عکس می گیرد.
چه زمانی غربالگری مشکلات چشم مورد نیاز است؟
همانگونه که قبلا نیز بیان شد، هر فرد 12 سال به بالا دارای دیابت، باید حداقل سالی یک بار تست غربالگری را انجام دهد.
برای انجام تست غربالگری، باید از بخش "خدمات غربالگری مشکلات چشم در دیابت"نامه ای دریافت کنید؛ که این نامه با یک بروشور درباره تست غربالگری همراه است.
افراد دیابتی می توانند از انجام برنامه غربالگری انتخاب شده، انصراف دهند. آنها باید تصمیم خود مبنی بر انجام غربالگری را به طور کتبی به بخش خدمات غربالگری اعلام کنند.
اگر وقت تعیین شده برای انجام تست فرا رسیده، اما هنوز نامه ای دریافت نکرده اید، با بخش غربالگری محلی یا پزشک عمومی تماس بگیرید. خدمات مربوط به شما در نزدیک ترین مکان به بخش جراحی پزشک شما می باشد.
در معرفی نامه شما مشخص خواهد شد برای انجام تست باید به کدام مرکز مراجعه نمایید. شاید لازم باشد به بخش جراحی عمومی، بیمارستان محلی، چشم پزشک محلی یا نزدیک ترین کلینیک به محل زندگیتان مراجعه کنید.
در هنگام مراجعه، حتما عینک یا لنز خود و محلول لنز را به همراه داشته باشید.
اگر در فواصل زمانی بین انجام تست غربالگری، مشکلات بینایی - نظیراز دست دادن ناگهانی بینایی یا کاهش دید - داشتید، سریعا به پزشک مراجعه کنید و تا نوبت بعدی مراجعه به چشم پزشک منتظر نمانید.
غربالگری مشکلات چشم در زمان بارداری
اگر مبتلا به دیابت هستيد و باردار مي باشيد، نیاز به مراقبت های خاص دارید؛ چرا که با توجه به شرایط این بیماری، مادر و جنین هر دو در معرض خطر هستند.
در این صورت، شما خیلی زود پس از اولین ویزیت دوره بارداری و همچنین در هفته 28 بارداری، باید آزمایش های بیشتری در زمینه رتینوپاتی ديابتي انجام دهید.
اگر در اولین تست غربالگری، مراحل اولیه رتینوپاتی مشاهده شد، علاوه بر آزمایش های ذکر شده در بالا، باید آزمایش دیگری نیز در فاصله هفته 16 و هفته 20 بارداری انجام دهید.
اگر در هر غربالگری، رتینوپاتی جدی مشاهده شد، شما به یک متخصص ارجاع داده خواهید شد.
برخی از زنان که دیابت ندارند، در زمان بارداری دچار هیپرگلیسمی (افزايش قند خون) می شوند که آن را دیابت بارداری می نامند.
زنانی که دچار دیابت بارداری هستند، نیازی به تست غربالگری برای رتینوپاتی ديابتي ندارند.
فرآیند غربالگری چگونه است؟
تست غربالگری حدود نیم ساعت طول می کشد.
هنگامی که به مرکز موردنظر رسیدید، فرآیند تست غربالگری برای شما توضیح داده خواهد شد و اگر سوالی در این زمینه داشتید، می توانید از متخصص درمانگر خود بپرسید.
سپس قطره گشاد کننده مردمک در چشم ریخته می شود که حدودا پس از 15 تا 20 دقیقه، از شبکیه چشم عکسبرداری می شود.
در هر بار عکسبرداری، یک نور به چشم می خورد، اما دوربین با چشمها تماس ندارد؛ با وجود اینکه این نور شفاف است، اما نباید آزاردهنده باشد.
پس از اینکه قطره در چشم چکانده شد، ممکن است کمی سوزش در چشم احساس کنید، و حدودا بعد از 15 دقیقه، دید شما تار خواهد شد . احتمالا برای شما مشکل است که بر روی اشیایی که در نزدیکی شما قرار دارند، تمرکز کنید.
با توجه به به نوع قطره استفاده شده، تاری دید بین دو تا 6 ساعت ادامه خواهد داشت. پس از تست، شما نمی توانید رانندگی کنید، بنابراین بهتر است با خود یک نفر همراه بیاورید.
پس از فرآیند غربالگری، ممکن است احساس کنید که همه چیز در اطراف شما بسیار شفاف است. در این صورت بهتر است عینک آفتابی به چشم بزنید.
اثرات جانبی
در موارد بسیار نادر، قطره چشمی می تواند باعث افزایش ناگهاني فشار درون چشم شود. در صورت بروز چنین مساله ای، باید سریعا در واحد چشم پزشکی مورد درمان قرار بگیرید.
علائم افزایش فشار چشم عبارتند از:
- درد یا احساس ناراحتی شدید در چشم
- قرمز شدن سفیدي چشم
- تاری دید دائمی، گاهی به همراه هاله های رنگین کمانی در اطراف نور لامپ
اگر پس از انجام تست، هر یک از این علائم را مشاهده کردید، به مرکز غربالگری برگردید و اگر این امکان برای شما وجود ندارد، به نزدیکترین بخش اورژانس مراجعه نمایید.
نتایج غربالگری
در طی 6 هفته، شما و پزشک عمومی شما هر دو باید نامه نتیجه تست را دریافت کنید.
شما سریعا نتایج را دریافت نخواهید کرد، چرا که نیاز است عکسها توسط چند متخصص، مخصوصا متخصص درمان رتینوپاتی مورد بررسی قرار گیرند.
نتیجه غربالگری می تواند یکی از موارد زیر باشد:
- بدون رتینوپاتی (رتینوپاتی مشاهده نشد)
- رتینوپاتی زمینه ای که رتینوپاتی مرحله اول نیز نامیده می شود.
- درجاتی از رتینوپاتی كه بايد ارجاع داده شود. بدین معنی که برای این نوع رتینوپاتی، باید به متخصص چشم مراجعه کنید تا تحت آزمایش و ارزیابی های بیشتر و درمان قرار بگیرید.
در صورتی به ارزیابی های بیشتر نیاز دارید که:
- عکس از وضوح کافی برخوردار نیست تا بتوان از آن یک نتیجه دقیق استنباط کرد.
- شما به رتینوپاتی مبتلاهستید که می تواند بر بینایی شما تاثیر بگذارد و در نتیجه، درمان های بعدی مورد نیاز است.
- شما به رتینوپاتی مبتلا هستید که باید بیش از یک مرتبه در هر سال معاینه شوید.
- بیماری های چشمی دیگری تشخیص داده شده اند مانند: گلوکوما (مجموعه ای از بیماری های چشمی که بر دید فرد تاثیر می گذارند) یا آب مروارید (كدورت عدسی چشم)
اگر در نتایج آزمایش، هیچ اثری از رتینوپاتی مشاهده نشد یا مشخص شد رتینوپاتی زمینه ای دارید، از شما خواسته می شود سال آینده، یک بار دیگر برای تست غربالگری به مرکز مراجعه کنید.
شما می توانید با کنترل قند خون و فشار خون خود، احتمال ابتلا به دیابت رتینوپاتی را کاهش دهید.
اگر نتایج غربالگری نشان دهنده این باشد که رتینوپاتی یا ماکولوپاتی (آسیب ماکولا) ديابتي، بینایی شما را تهدید می کنند، درباره اینکه بیماری تا چه حد پیشرفت کرده است، به شما توضیحاتی داده خواهد شد؛ که این توضیحات مشخص کننده سِیر و نوع درمان شماست.
اگر درباره نتایج تست خود سوالی دارید، با بخش "خدمات غربالگری مشکلات چشم در دیابت" تماس بگیرید. جزئیات این امر باید بر روی نامه ای که از آنها دریافت می کنید، نوشته شده باشد.
غربالگری خصوصی
معاینه چشم برای رتینوپاتی ديابتي در مراکز خصوصی نیز انجام می شود، اما لزوما از لحاظ کیفی همسطح معاینه های موجود در برنامه NHS غربالگری مشکلات چشم در دیابت نیستند.
اگر در نظر دارید تست غربالگری را در یک مرکز خصوصی انجام دهید، بطور دقیق بررسی کنید که این مرکز بر اساس اصول درماني و تشخيصي صحيح عمل مي كنندو از آنها توضیحات کتبی و واضح درباره مزايا و همچنین خطرات ناشی از تست های مورد نظر بخواهید.